Jak czytać składy produktów fit - ukryte tłuszcze, cukry i marketingowe pułapki

Spis treści

1. Wstęp – dlaczego „fit” nie zawsze znaczy zdrowe

2. Co naprawdę kryje się pod etykietą „fit”

3. Jak czytać skład – od czego zacząć

4. Ukryte cukry – pod jakimi nazwami się chowają

5. Tłuszcze

6. Sól i konserwanty – cisi bohaterowie etykiet

7. Jak rozpoznać dobry produkt 

8. Przykłady marketingowych pułapek

9. Co wybierać zamiast „fit-pułapek”

10. Podsumowanie

11. Bibliografia 

1. Wstęp – dlaczego „fit” nie zawsze znaczy zdrowe

Półki w sklepach uginają się od produktów z napisami:
„fit”, „light”, „zero”, „bio”, „bez cukru”.

Brzmi zdrowo, prawda?
Niestety – często to tylko chwyt marketingowy.
Wielu producentów stosuje „zdrowe” etykiety, a w środku  opakowania znajdziemy cukier, syrop glukozowy, olej palmowy lub sztuczne aromaty.

 Jak mówi NIZP-PZH (2023):

„Etykieta fit nie gwarantuje wartości odżywczej produktu – o tym decyduje jego skład.”

2. Co naprawdę kryje się pod etykietą „fit”

Słowo „fit” nie jest prawnie zdefiniowane – może je umieścić każdy producent, nawet na produkcie o wysokiej zawartości cukru czy tłuszczu.
Najczęstsze przykłady:

• batony „proteinowe” z 30 g cukru,

• jogurty „0% tłuszczu” z syropem glukozowo-fruktozowym,

• płatki „pełnoziarniste” z 20% cukru,

• napoje „bez cukru” z syntetycznymi słodzikami i konserwantami.

 Źródło: NCEŻ PZH, „Etykiety produktów żywnościowych a wybory konsumentów”, 2023.

3. Jak czytać skład – od czego zacząć

Zasada nr 1: im krótszy skład, tym lepiej.
Zasada nr 2: czytaj kolejność składników – pierwszy występuje w największej ilości.

Idealny skład produktu to:

• proste, rozpoznawalne składniki,

• bez sztucznych dodatków (E-…),

• bez syropów, maltodekstryny i tłuszczów utwardzonych.

Przykład:
„Jogurt naturalny: mleko, kultury bakterii jogurtowych” (dobry skład)
vs.
„Jogurt light: mleko, skrobia, syrop fruktozowy, aromat, barwnik, słodzik” (zły skład)

4. Ukryte cukry – pod jakimi nazwami się chowają

Cukier to mistrz kamuflażu. Może występować pod ponad 40 różnymi nazwami.
Najczęstsze to:

• syrop glukozowo-fruktozowy,

• syrop ryżowy,

• sacharoza, fruktoza, dekstroza,

• maltodekstryna,

• syrop kukurydziany,

• melasa,

• sok owocowy z koncentratu.

 Jeśli widzisz któryś z nich na początku listy – produkt nie jest fit, choćby miał etykietę „bio” lub „proteinowy”.

Źródło: NIZP-PZH, „Zawartość cukru w produktach typu fit”, 2024.

5. Tłuszcze

Nie każdy tłuszcz jest zły – ale nie każdy jest też zdrowy.
Produkty fit często zawierają tłuszcze roślinne utwardzone (czyli trans), które:

• zwiększają ryzyko chorób serca,

• podnoszą poziom „złego” cholesterolu LDL,

• zaburzają gospodarkę hormonalną.

Szukaj w składzie:

• oleju rzepakowego, oliwy, orzechów, siemienia lnianego – to dobre źródła,

• unikaj oleju palmowego, kokosowego (rafinowanego), margaryny.

 Źródło: Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, „Tłuszcze w diecie – fakty i mity”, 2023.

6. Sól i konserwanty – cisi bohaterowie etykiet

Nawet jeśli produkt nie jest słodki, może zawierać dużo soli.
Dotyczy to m.in.:

• gotowych dań „fit”,

• pieczywa „pełnoziarnistego”,

• sosów „light”.

Średnie spożycie soli w Polsce przekracza dopuszczalne normy o 250% (NIZP-PZH, 2024).
Sól ukryta w produktach przetworzonych jest jedną z przyczyn nadciśnienia i zatrzymania wody w organizmie.

7. Jak rozpoznać dobry produkt 

Jeśli nie masz czasu na analizowanie etykiety – skup się na trzech krokach:

1. Przeczytaj 3 pierwsze składniki.
   Jeśli to cukier, olej palmowy lub syrop – odłóż.

2. Sprawdź wartość białka i błonnika.
   Im więcej, tym lepiej dla sytości.

3. Zwróć uwagę na zawartość cukru – max. 5 g/100 g.

8. Przykłady marketingowych pułapek

•  „FIT batonik z owocami” – często więcej cukru niż w czekoladzie.
•  „Granola proteinowa” – zawiera syrop ryżowy i tłuszcz kokosowy.
•  „Woda smakowa zero” – z aspartamem i acesulfamem K.
•  „Chleb fitness” – często z dodatkiem cukru i karmelu.

Prawdziwie zdrowe produkty nie potrzebują etykiety „fit” – ich skład mówi sam za siebie.

9. Co wybierać zamiast „fit-pułapek”

•  Jogurt naturalny + świeże owoce zamiast jogurtu owocowego
•  Domowa granola z płatków owsianych i orzechów zamiast batonów proteinowych
•  Woda z cytryną i miętą zamiast napoju zero
•  Kanapka z pieczywa żytniego i awokado zamiast „fit tosta”

Świadome wybory nie wymagają rezygnacji ze smaku – tylko z czytania etykiet ze zrozumieniem.

10. Podsumowanie

Nie wierz w hasła „fit”, „bio” i „light” bez spojrzenia na etykietę.
To, co naprawdę ma znaczenie, to skład, proporcje i naturalność produktu. Zdrowe odżywianie to świadome wybory, a nie podążanie za trendami. 

11. Bibliografia 

1. NCEŻ PZH, Etykiety produktów żywnościowych a wybory konsumentów, 2023.

2. NIZP-PZH, Zawartość cukru w produktach typu fit, 2024.

3. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Tłuszcze w diecie – fakty i mity, 2023.

4. Dietetyka Praktyczna, Pułapki marketingowe w produktach light i fit, 2022.

5. GIS, Jak czytać etykiety produktów spożywczych – poradnik konsumenta, 2023.